Hooligans, fans en fanatisme

Supportersgeweld rond voetbalwedstrijden is geregeld aanleiding tot aanzienlijke maatschappelijke verontwaardiging. Dit boek plaatst hooliganisme en de bestrijding ervan in een internationaal vergelijkend perspectief. Het beschrijft de aard en ontwikkeling van hooliganisme bij zes West-Europese voetbalclubs: Feyenoord, Sparta Rotterdam, West Ham United, Fulham, FC Barcelona en Espanyol. Aangetoond wordt dat verschillende voetbalclubs supportersgeweld op verschillende wijzen ervaren en interpreteren. Het boek beschrijft op gedetailleerde wijze hoe de geweldsopvattingen, collectieve identiteit en rivaliteiten van hooligans tot stand komen en hoe deze zich verhouden tot de dominante club- en supporterscultuur. De sociale interactie tussen hooligans, supporters en autoriteiten staat hierbij centraal. Ramón Spaaij pleit voor een multi-institutioneel beleid met een grotere nadruk op sociale preventie. Hij wijst op het belang van het terugdringen van de drijfveren van hooliganisme, in het bijzonder de agressieve masculiene normen en de soms alomvattende wij-zijtegenstellingen van hooligans. Hij pleit voor de terugkomst van de gematigde fan met ware liefde voor het spel.

Football hooliganism periodically generates widespread political and public anxiety. In spite of the efforts made and resources invested over the past decades, football hooliganism is still perceived by politicians, policymakers and media as a disturbing social problem. This highly readable book provides the first systematic and empirically grounded comparison of football hooliganism in different national and local contexts. Focused around the six Western European football clubs on which the author did his research, the book shows how different clubs experience and understand football hooliganism in different ways.

Voorwoord, 7

1 Inleiding, 9

2 De dynamiek van hooliganisme, 19
2.1 Wat is hooliganisme?, 19
2.2 Hooligans over de grenzen, 21
2.3 Wie zijn ‘de hooligans’? De discussie over maatschappelijke achtergronden, 26
2.4 Wij versus zij: individuele en collectieve identiteit, 28
2.5 Hooligan B.V.: de consumptie en economie van hooliganisme, 35
2.6 Vriendengroep of criminele bende? De sociale organisatie van hooliganisme, 41
2.7 Hooligans en hun omgeving: het belang van sociale interactie, 46

3 West Ham United, 52
3.1 Voetbal in de gemeenschap: de sociale betekenis van West Ham United, 52
3.2 Van Mile End naar ICF: de ontwikkeling van een subcultuur, 57
3.3 Supportersgeweld en beleid, 63
3.4 Hooliganlegendes: nostalgie of opleving?, 68
3.5 Conclusie, 73

4 Fulham FC, 74
4.1 The friendly club: de genese van een clubcultuur, 74
4.2 De ‘gewelddadige ander’ en de ontwikkeling van supportersgeweld, 80
4.3 ‘Niet naar onze smaak’: voetbal-gerelateerd geweld als cultureel trauma, 85
4.4 Conclusie, 90

5 Feyenoord, 92
5.1 ‘Sterker door strijd’: voetbal en arbeiderscultuur op Zuid, 93
5.2 Rotterdam hooligans! De ontwikkeling van een harde kern, 97
5.3 Hooliganisme na Beverwijk, 104
5.4 Supportersgeweld en beleid: ontwikkelingen en effecten, 109
5.5 Conclusie, 114

6 Sparta Rotterdam, 116
6.1 ‘Fatsoen en traditie’: de vorming van een ‘herenclub’, 116
6.2 Supportersgeweld en clubcultuur, 121
6.3 Traditie onder druk? De Sparta Youth Crew, 129
6.4 Conclusie, 140

7 RCD Espanyol, 142
7.1 Voetbal en politiek in Catalonië, 142
7.2 Ultras, geweld en rechts-extremisme, 148
7.3 Oorlog op de tribune? Escalatie en respons, 155
7.4 Conclusie, 164

8 FC Barcelona, 166
8.1 ‘Meer dan een club’: de clubcultuur van FC Barcelona, 166
8.2 Voor club en vaderland: de opkomst van een harde kern, 172
8.3 Polarisatie van groepstegenstellingen: conflict en fragmentatie, 177
8.4 Zero tolerance: veiligheidsmaatregelen en hun effecten, 184
8.5 Conclusie, 188

Epiloog, 190

Noten, 201

Bibliografie, 205

Namenregister, 219

Trefwoordenregister, 222